Καρδιά και Ογκολογία

Η καρδιακή δυσλειτουργία που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια ή μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας κάποιου καρκίνου αποτελεί αντικείμενο συνεχώς αυξανόμενου ενδιαφέροντος σε διάφορα επίπεδα μέσα στο χώρο της υγείας. Η Καρδιο-ογκολογία είναι ένας καινούργιος τομέας της Καρδιολογίας που εστιάζει στην ανίχνευση, παρακολούθηση και θεραπεία της καρδιαγγειακής νόσου που εμφανίζεται στα πλαίσια της θεραπείας του καρκίνου. Τόσο η χημειοθεραπεία όσο και η ακτινοθεραπεία και η ανοσοθεραπεία μπορεί να προκαλέσουν καρδιακή δυσλειτουργία αποτελώντας βασική αιτία νοσηρότητας και θνητότητας μεταξύ των ασθενών με καρκίνο

Πιο συγκεκριμένα οι αρρυθμίες σχετίζονται συχνά με τη θεραπεία του καρκίνου με πιο συχνή την κολπική μαρμαρυγή και σπανιότερες τις κοιλιακές ταχυκαρδίες. Ειδική μέριμνα θα πρέπει να λαμβάνεται για τους ασθενείς που φέρουν εμφυτεύσιμες συσκευές και θα πρέπει να υποβληθούν σε ακτινοβόληση της αντίστοιχης περιοχής στα πλαίσια της θεραπείας τους. Το σημαντικό είναι ότι τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν αναστρέψιμη ή μη καρδιακή ανεπάρκεια. Τα φάρμακα που μπορεί να οδηγήσουν συχνότερα σε καρδιακή δυσλειτουργία είναι οι ανθρακυκλίνες και το “trastuzumab”- ένα μονοκλωνικό αντίσωμα -, με την καρδιακή ανεπάρκεια που προκαλεί το τελευταίο να είναι συνήθως αναστρέψιμη σε αντίθεση με τις ανθρακυκλίνες. Είναι απαραίτητη η περιοδική παρακολούθηση των ασθενών κυρίως με την υπερηχοκαρδιογραφία - τρισδιάστατη απεικόνιση και τον προσδιορισμό βιοδεικτών όπως η τροπονίνη και τα νατριουρητικά πεπτίδια, με στόχο την πρώιμη αναγνώριση πιθανής καρδιοτοξικότητας και την αντιμετώπισή της. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι σημαντική η καρδιολογική εκτίμηση του ασθενούς πριν την έναρξη χημειοθεραπείας ή/και ακτινοθεραπείας (για να υπάρχει μελέτη αναφοράς), καθώς και σε όλη τη διάρκεια αυτών, αφού η καρδιακή δυσλειτουργία μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε χρονική στιγμή της θεραπείας αλλά και αρκετά χρόνια μετά την ολοκλήρωσή της. Ειδικά για τα άτομα υψηλού κινδύνου πρέπει να σχεδιαστεί ένα λεπτομερές και κατάλληλα προσαρμοσμένο πλάνο διαχείρισης τους με τη συνεργασία του θεράποντα ογκολόγου κι ενός εξειδικευμένου καρδιολόγου. Αν ο ασθενής παρουσιάσει καρδιακή ανεπάρκεια, ακόμη και χωρίς την παρουσία κλινικής συμπτωματολογίας, ακολουθείται η κλασική θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας παράλληλα με τη θεραπεία για τον καρκίνο εφόσον αυτή δεν μπορεί να διακοπεί

Επομένως γίνεται κατανοητό ότι οι ασθενείς με οποιαδήποτε νεοπλασματική νόσο που πρόκειται ή έχουν ήδη υποβληθεί σε χημειοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία θα πρέπει να παρακολουθούνται συστηματικά από εξιδεικευμένο καρδιολόγο. Προς αυτή την κατεύθυνση το ιατρείο μας έχει αναπτύξει συνεργασία με το πιο εξειδικευμένο σε επίπεδο Πρόληψης Καρδιο-ογκολογικό ιατρείο στην Αθήνα που λειτουργεί στο Γενικό Νοσοκομείο «Θριάσιο», με τη βοήθεια της επιστημονικής συνεργάτιδας μας Κωστάκου Πέγκυ. Γι΄ αυτούς τους ασθενείς σε συνεννόηση με τον ογκολόγο σχεδιάζουμε πρόγραμμα συστηματικών ελέγχων με καρδιολογική κλινική εξέταση, υπερηχοκαρδιογραφικό και αιματολογικό έλεγχο με αποτέλεσμα την πρώιμη διάγνωση και αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας που έχουν εμφανίσει τα άτομα αυτά κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας ή και μετά το πέρας αυτών. Στόχος μας αποτελεί η ολιστική προσέγγιση του ασθενούς με καρκίνο για την βελτίωση όχι μόνο της επιβίωσης αλλά και της ποιότητας ζωής των ατόμων αυτών.

Πίνακας: Ασθενείς που θα υποβληθούν σε θεραπεία για τον καρκίνο και χαρακτηρίζονται από αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής δυσλειτουργίας.

Α) Θεραπεία που περιλαμβάνει οτιδήποτε από τα παρακάτω:

 - Υψηλές δόσεις ανθαρακυκλίνης, όπως δόση αθροιστικά ≥250 mg/m2 “doxorubicin”.
 - Υψηλές δόσεις ακτινοβολίας, ≥30 Gy, όταν η καρδιά περιλαμβάνεται στο πεδίο ακτινοβόλησης.
 - Χαμηλότερη δόση ανθρακυκλίνης σε συνδυασμό με χαμηλότερη δόση ακτινοβολίας όταν η καρδιά περιλαμβάνεται στο πεδίο ακτινοβόλησης.

Β) Θεραπεία με χαμηλότερες δόσεις μεμονωμένα ανθρακυκλίνης ή “trastuzumab” και την παρουσία οποιουδήποτε παράγοντα από τα παρακάτω:

 - Πολλαπλοί (≥2) καρδιαγγειακοί παράγοντες, όπως κάπνισμα, αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, δυσλιπιδαιμία και παχυσαρκία, κατά τη διάρκεια ή μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.
 - Ηλικία ≥ 60 ετών.
 - Επηρεασμένη καρδιακή λειτουργία, όπως σε περίπτωση κλάσματος εξώθησης της αριστερής κοιλίας ≤ 55%, ιστορικού εμφράγματος του μυοκαρδίου, ≥ μέτριας βαλβιδικής νόσου, οποιαδήποτε στιγμή πριν ή κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

Γ) Θεραπεία με μικρότερη δόση ανθρακυκλίνης που όμως ακολουθείται από χορήγηση “trastuzumab”.